Ο Παναγιώτης Τέτσης για "Το παραμύθι μιας ζωής"

Ο λόγος του Ακαδημαϊκού και ζωγράφου Π. Τέτση στην παρουσίαση στις 18.2.2010, στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων για Το παραμύθι μιας ζωής.

Μου ενέπνεε ο γραπτός λόγος, είτε ποιητικός, είτε πεζός, μιαν, τολμώ να πω, μαγεία, με γοήτευε. Δεν είναι δυνατόν να το γενικεύσω, κατά την άποψή μου, πώς η απόσταση του ενός είδους από το άλλο πώς δεν είναι τεράστια. Συμβαίνει να είναι ένας πεζογράφος ποιητικότερος του ποιητή^. φτάνει να είναι φειδωλός ώστε ο λόγος νάχει το «ειδικό βάρος» του, δηλαδή αποφυγή της άσκοπης φλυαρίας. Έτσι σε παίρνει απ’το χέρι για να σε οδηγήσει σε πνευματικούς άγνωστους χώρους που δεν έχεις μαντέψει ή φανταστεί.

    Να αναφέρω από τις λίγες γνώσεις αναγνώσεις μου όχι μόνο τις προτιμήσεις αλλά τις αγάπες στις οποίες μπορεί να επανέρχομαι αναζωογονώντας το ευφρόσυνο συναίσθημα της πρώτης αναγνώσεως διατηρώντας ανέπαφη την ευδιαθεσία; Θα ήταν περιττό, γιατί όλοι έχουμε τέτοιες ιδιάζουσες εντοπίσεις ή προσκολλήσεις.

    Και να ένα βιβλίο που μας προσκαλεί και μας γεννά τέτοια συναισθήματα.

Οι τριακόσιες τόσες σελίδες του βιβλίου της Τούλας Μπούτου παρά τον αριθμό τους, μας προσκαλούν σε μιαν ανάγνωση που παρ’όλο ότι δεν απέχουν της ιατρικής επιστημονικής χροιάς εν τούτοις μας οδηγούν στα οικεία αισθήματα τα οποία πιθανόν να δοκιμάζουμε . μας αγγίζουν γιατί διατηρούν το σφρίγος.

Καθώς πήρα το βιβλίο η περιέργεια με ώθησε να ανατρέξω σε πρώτες σελίδες . βρήκα όχι μόνο διήγηση που μου προξενούσε το ενδιαφέρον μου αλλά πιο πέρα ακόμα με συνέπαιρνε. Δεν είναι δυνατόν να καθορίσω τι ασκούσε σε μένα. Μου έδινε μια ώθηση απρόβλεπτη. Και δεν μπορώ να δώσω εικόνα με λόγια τι ακριβώς ήταν^. να το ονοματήσω ποιητική; Ίσως να συνέβαλε ότι αναγνώριζα καταστάσεις που ήταν μέρος τους και δικές μου. Η εποχή της εκκίνησης ήταν εκείνη που είχα κι εγώ ζήσει. Διευκρίνιση: αν αυτές οι καταστάσεις γραμμένες από άλλον πιθανό να μην κατόρθωναν να με εκτοξεύουν. Δεν ξέρω αν τα θλιβερά δύσκολα χρόνια του πολέμου και της κατοχικής δυστυχία –που τώρα έχουν αποβάλει τα δύσμοιρα ράκη και λάμπουν μέσα στο χρόνο σαν πολύτιμα πετράδια ελπίδας και δημιουργίας που πλησιάσαμε και αγγίξαμε τους ορίζοντες – αν και τούτα με κάνουν να γίνομαι μέτοχος του βιβλίου ώστε να του δίνει την ποιητική προέκταση.

Νομίζω πως εκεί εντοπίζεται το νόημα ή το μήνυμα του βιβλίου.

Δεν πιστεύω ότι θα χαρακτηριζόταν ως αυτοβιογραφία αλλ’ούτε μυθιστόρημα^. Είναι διήγηση καρδιάς.

Παρ’όλο ότι εξιστορούνται προσωπικά αλλά και γενικότερα συμβάντα κοινωνικά σχεδιασμένα, με πιστή ακρίβεια, σαν από χέρι ζωγράφου με την αρετή του σχεδίου – όπως π.χ. τα αχειροποίητα σχέδια του Μέμπλιν ή κι ακόμα του συγχρόνου μας Χόκνεϋ – εν τούτοις εκεί ακριβώς μέσα περικλείεται η χροιά της ποιητικής μαγείας.

Τι και πώς εισέπραξα από το βιβλίο κατά προσωπική μου εκτίμηση ως προς τα συμβάντα: θα το διαιρούσα σε τρία τμήματα. Στο πρώτο μέρος ούτε η συγγραφέας ούτε ο ομιλητής υποψιάζονται την ύπαρξη ο ένας του άλλου^. όμως τα βιώματα των χρόνων εκείνων της εφηβείας, που συμπίπτουν με τις προβληματικές και θλιβερές εθνικές και διεθνείς περιστάσεις, είναι κοινά. Μια παλιά παραπανήσια κουβέρτα που μεταμορφώνεται σε επανοφώρι, η έγνοια για τον επιούσιον, η έγνοια για την εκπλήρωση των απαιτήσεων για καλύτερες σπουδές, η έγνοια για τους φίλους, η έγνοια για την υποδοχή των διδασκομένων από τους δασκάλους είναι σημεία συμπτώσεως της σπουδαστικής εποχής. Η συγγραφέας σπουδάζει την ιατρική επιστήμη, ο ομιλητής Καλές Τέχνες. Και να η κοινή ιδιότης. Και οι δυο υφίστανται τον ίδιο Καθηγητή της Ανατομικής^. άτεγκτος, κόβει κεφάλια. Χρυσά γυαλιά, ανασηκωμένο το ένα φρύδι, παντελής απουσία χαμόγελου^. χολή και τίποτ’άλλο: «Πηγαίνετε δεσποινίς, πηγαίνετε κύριε» (εννοείται απόρριψις). Η Δεσποινίς Σουβαλιώτου επανήλθε δις και απεπέμφθη για να επανέλθει Τρίτη φορά που δεν επέτρεψε στον δικτάτορα καθηγητή να έχει την σαδιστική ηδονή να την απορρίψει. Τον εκδικήθηκε αναγκάζοντάς τον να την βαθμολογήσει με 8 1/2.  Όσο για εμένα, υπήρξα πιο τυχερός, στη μόνη περίπτωση των μαθητικών χρόνων που αναγκάστηκα σε επανεξέταση από τη μόνη αποτυχία ήταν εκεί. Το πώς γλύτωσα δεν θυμάμαι. Ο αδέκαστος «Άγγελος Μιχαήλ» με την ρομφαία επαίρετο ότι εδίδασκε στους μελλοντικούς καλλιτέχνες εξ ίσου επίμονα και λεπτομερώς όσο και στους γιατρούς. Δεν είχε αντιληφθεί τι έπρεπε να διδάξει.

Κάποιο βράδυ δειπνεί η νεαρή φοιτήτρια στου «Διάσημου» στην ακτή κάτω του Πασαλιμανιού^. σε γειτονικό τραπέζι ο γοητευτικός Απόλλων^. ώριμος άνδρας, ο πασίγνωστος όχι μόνον στον Πειραιά, ο μέγας χειρουργός εκείνος που επρόκειτο λίγο μετά, μελλοντικά να της μεταδώσει την λάμψη του φωτός του. Αυτός που επρόκειτο να ανάψει τη φλόγα ενός νέου κλάδου της επιστήμης και συνδεθεί η ζωή και η επιστήμη των δυο αλλ’ατυχώς όχι μακρύ χρόνο. Ο «Λευκός Σταυρός» το επιτελείο του –στην κορυφή το δίδυμο του ζεύγους Λαμπράκη – δέσποζε στον ιατρικό κόσμο του Πειραιά και πέραν. Ο «Λευκός Σταυρός» έλαμπε κατάλευκος. Κι ακτινοβολούσε καταμεσής του Πασαλιμανιού. Μπρος του ο «Όμιλος Ερετών», το πιο πρώιμο ευγενές αθλητικό σωματείο της Νεώτερης Ελλάδος, παρά δίπλα η παραδοσιακή λαϊκή τέχνη του θεάτρου σκιών του Χαρίδημου. Κι από την άλλη πλευρά «Το Μοντέρνο». Καφενείο που μέχρι το 1970 σερβίριζε λεμονάκι γλυκό κουταλιού. Ένα κομμάτι πόλεως του «ευ ζειν» γιατί πράγματι ο «Λευκός Σταυρός» σου προσέφερε το «ευ» της υγείας, τη σιγουριά^. ήταν το «Θεραπευτήριο». Τα δυο κρατικά τότε, Τζάνειο και Σαπόρτα, σκίαζαν ως προθάλαμοι υποψηφιότητας για τον άλλο κόσμο. Ακολουθεί – ως προς εμένα, μια μέση περίοδος την οποία γνωρίζω από πληροφορίες.

Βρίσκομαι στον Νέον Λευκό Σταυρό πριν από 25 χρόνια και κάτι, φροντίζοντας δυο συγγενικά μου πρόσωπα, την μητέρα και τη θεία. Την Κλινική διευθύνει ο Παντελής, σπουδαίος μεταξύ των σημαντικών Καρδιολόγων. Γνωριζόμαστε από το Παρίσι. Ένας ευγενικός, λεπτός εις συμπεριφορά, πράος^. κατείχε την ηρεμία που του έδινε η εδραίωση του ολοκληρωμένου επιστήμονος – ανθρώπου. Ενέπνεε εμπιστοσύνη. Πλησιάζω την πόρτα του γραφείου του, είναι απασχολημένος, σε λίγο πέφτει το βλέμμα του κατ’επάνω μου, έχουν γκριζάρει τα μαλλιά του όπως και τα δικά μου, κοντοστέκεται, με κοιτάζει δευτερόλεπτα, ακολουθεί αναγνώριση και η οικειότης. Η Τούλα, που γνωρίζω τότε, είναι το δεύτερο σκέλος. Η Κλινική λειτουργούσε άψογα με την ανθρώπινη φιλική αντιμετώπιση του ασθενούς. Η περίθαλψη και φιλοξενία των δικών μου οικεία.

Ο Παντελής ατυχώς, αρκετά νέα έχασε τη σκυτάλη. Σιγά σιγά επίμονα προσπάθησε να αναλάβει. Είχα δείγματα της θέλησής του όταν πια είχε κατορθώσει να γράφει, τις λίγες λέξεις χαιρετισμού σε απάντηση της ευχετήριας κάρτας που δεν παρέλειπα να του στέλνω στην 27^η Ιουλίου. Η τελευταία δεν τον βρήκε.

Η αποκάλυψη της λογοτεχνικής δράσης της συγγραφέως Τούλας Μπούτου την οποία ωε τότε δεν εγνώριζα ήταν το στίγμα αμέσως πνευματικής επαφής και αμοιβαίας κρίσεως εις εκτίμηση του έργου. Εκτίμηση και φιλία που ανάγεται εις εικοσιπενταετία και άνω όπως είδατε.

Το βιβλίο τούτο είναι λυρικός ύμνος ζωής αλλά και σπαραγμός.

Είναι πνευματική δωρεά προς όλους εμάς

Σχετικά με την εκδήλωση στο Π. Κ. του Δ.  Αθηναίων για Το παραμύθι μιας ζωής, δείτε εδώ