Δροσίνης και 'Ημερολόγιον της Μεγάλης Ελλάδος'

Γεώργιος Δροσίνης

Η δημιουργική του δράση όσον αφορά

τα λογοτεχνικά περιοδικά και ιδιαίτερα

το Ημερολόγιον της Μεγάλης Ελλάδος

Τ

ο όνομα του Γεωργίου Δροσίνη είναι στενά συνδεδεμένο με την έννοια ‘ΠΟΙΗΤΗΣ’. Δεκατέσσερις ποιητικές συλλογές έχουν δει το φως και άπειρες είναι οι κριτικές που έχουν γραφεί και οι εργασίες που έχουν δημοσιευτεί για το ποιητικό του έργο. Όμως, ο Δροσίνης, δεν ήταν μόνο ποιητής. Η πνευματική, φιλολογική και κοινωνική του δράση ήταν τόσο πολύπλευρη που όπως έχει γράψει μεταξύ άλλων και ο Αντρέας Καραντώνης, ‘δεν είναι δυνατόν μήτε καν να τη σκιαγραφήσουμε’. Είναι γνωστό πως υπήρξε ποιητής, δοκιμιογράφος, δημοσιογράφος, μυθιστοριογράφος, λαογράφος, μεταφραστής. Εκδότης και διευθυντής περιοδικών που άφησαν εποχή. Στις 26 Ιουλίου 1891, δημοσιεύεται για πρώτη φορά το ποίημα του Δροσίνη ‘ποτάμι’ στο περιοδικό Εστία. Κάτι πολύ σημαντικό σε σχέση με την ηλικία του ποιητή και το κύρος του περιοδικού. Το περιοδικό Εστία κυκλοφόρησε από το 1876 ως το 1894. Ο Δροσίνης το 1894 μετέτρεψε την Εστία σε ημερήσια εφημερίδα και το 1898 την παρέδωσε στον Άδωνη Κύρου.

Το περιοδικό Εστία επανακυκλοφόρησε το 1927 ως Νέα Εστία υπό τη διεύθυνση του Γρ. Ξενόπουλου.

Άλλα περιοδικά στα οποία ήταν δημιουργός: η Εθνική Αγωγή (που κυκλοφόρησε από το Μάρτιο 1898 ως το Μάιο του 1904), η Μελέτη (από το 1907 έως 1912), το Ημερολόγιον της Μεγάλης Ελλάδος (από το 1922 έως το 1936). Και εδώ θα επικεντρώσουμε το ενδιαφέρον μας. ‘Γι’ αυτό το περιοδικό’, αναφέρει σχετικά ο Δροσίνης ‘είχα πρόγραμμα την πρωτοτυπία, το κάθε νέο, καινούργιο, άγνωστο ακόμα’.

          Ο  Γ. Δροσίνης, στο ημερολόγιό του που καλύπτει την περίοδο της ζωής του από τον Οκτώβριο του 1946 έως τον Οκτώβριο του 1949, μια περίοδο όχι τόσο ζωντανή και σφύζουσα φυσικά αφού το 1951 υπήρξε ο χρόνος της παντοτινής απουσίας του υπέργηρου πια δημιουργού, αναφέρονται γεγονότα και ιστορίες από τη ζωή του με τόσο γλαφυρό και ελκυστικό τρόπο που χαρίζουν μια αισθητική απόλαυση και από όπου αντλούνται πολύτιμες πληροφορίες. ‘Οι μαρτυρίες του Δροσίνη αποτελούν πολύτιμη πηγή για τον μελετητή του νεότερου Ελληνισμού, όχι μόνο για την εγκυρότητά τους αλλά και την μοναδικότητά τους αφού ελάχιστες καταγραφές αυτού του είδους μας έχουν παραδοθεί’, διαβάζουμε στην εισαγωγή του Α’ Τόμου από τα ‘Σκόρπια Φύλλα της Ζωής μου’, έργο που εκδόθηκε με την φιλολογική επιμέλεια του κ. Γιάννη Παπακώστα.

          Σ’αυτή τη μικρή μας αναφορά στο έργο του τόσο σημαντικού αυτού πνευματικού τέκνου της Ελλάδας, Γ. Δροσίνη, θα επικεντρώσουμε το ενδιαφέρον μας σε ένα από αυτά τα περιοδικά που εξέδιδε και άφησαν εποχή. Στο Ημερολόγιον της Μεγάλης Ελλάδος. Αυτό άρχισε να εκδίδεται στην Αθήνα από το 1922, λίγο πριν από τα γεγονότα της Μικράς Ασίας, ως το 1936. Ιδρυτής και διευθυντής, όπως είπαμε ο Γ. Δροσίνης και εκδότης ο Ι.Ν. Σιδέρης. «Σκοπός του, όπως αναφέρεται στον πρόλογο του πρώτου έτους, ήταν ‘η παροχή εθνικών υπηρεσιών’. Δηλαδή η αναφορά στην συνεισφορά των πνευματικών δυνάμεων του έθνους, στον εκπολιτιστικό αγώνα, στην πληροφορία παντός είδους ώστε το κοινό να γνωρίσει τις νεοαποκτηθείσες περιοχές (Βόρεια Ελλάδα) οι οποίες διεύρυναν τα όρια του ελληνικού κράτους αλλά και αυτές που δεν είχαν ακόμα απελευθερωθεί, στη συντήρηση της ιστορικής μνήμης με σελίδες αφιερωμένες στα μεγάλα κατορθώματα του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του 1821 και στην ‘ανασκόπησιν των έκτοτε συντελεσθέντων καθ’άπαντας τους κλάδους του εθνικού ημών βίου’. Εκτός από τη συνήθη ημερολογιακή ύλη (πασχάλια, εορτολόγια, μηνολόγια, ηλιοδρόμια, εκλείψεις, εθνικές επέτειοι, αργίες κ.α.) το Ημερολόγιον της Μεγάλης Ελλάδος συγκροτεί ένα πολύτιμο επιστημονικό και φιλολογικό σύγγραμμα με μελέτες από τη βυζαντινή και νεότερη αλλά και αρχαία γραμματεία και ιστορία, λαογραφία, αρχαιολογία, γλώσσα κ.α.»[1].

          Το Ημερολόγιον της Μεγάλης Ελλάδος, ετοιμάστηκε για έκδοση μέσα στο 1921 και δόθηκε στην κυκλοφορία τον Ιανουάριο του 1922, διατηρούμενο αλώβητο παρόλη την τραγικότητα της εποχής εκείνης, δηλαδή της Μικρασιατικής Καταστροφής και με όλες τις συνέπειες αυτής της καταστροφής. Για 15 ολόκληρα χρόνια (1922 έως 1936) ήταν ο καθρέφτης της φιλολογικής μας παραγωγής. Δεκαπέντε τόμοι στους οποίους εμπεριέχονται 711 άρθρα. Η ποικιλία των άρθρων και η πολυθεματική τους εμβέλεια ήταν αξιολογότατη.

Για παράδειγμα:

Τόμος A’, ‘Ολόχρυσος στάχωσις ευαγγελίου’, σελ. 157, ‘Θεόδωρος Κολοκοτρώνης’, σελ. 53.

Τόμος B’, ‘ο νέος βασιλεύς των Ελλήνων, Γεώργιος ο Β΄’, σελ.1, ‘Η Μινωική θεά’, σελ.98.

Τόμος Γ’, ‘Η Μεγάλη του Γένους Σχολή’, σελ. 45.

Τόμος Δ’, ‘Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Γρηγόριος Ζ΄’, σελ. 55, ‘Η σημερινή Μονή Αγίας Λαύρας’, σελ. 183.

Τόμος Ε’, ‘Είσοδος του Ιμπραήμ εις το καιόμενον Μεσολόγγιον’,σελ.29, ‘Το ένδυμα των γυναικών της περιοχής της Πρέσπας’,σελ.160.

Τόμος ΙΕ’, ‘Δ.Γ. Καμπούρογλους’, σελ. 403, ‘Η Ελασσώνα κι η Ολυμπιώτισσα’, σελ. 117.

Κλπ, κλπ…

Από δε τους αρθογράφους αυτών των κειμένων, δηλαδή τους συνεργάτες του Ημερολογίου, αναφερόμαστε ενδεικτικά σε μερικούς μόνο: Κ. Παλαμά, Μ. Τσιριμώκο, Ν. Πετιμεζάς – Λαύρας, Δ. Βουτυράς, Ι. Γρυπάρης, Σ. Θεοτόκης, Κ. Καιροφύλας, κ.α.

Από την εικονογράφηση του Ημερολογίου θα αναφερθούμε στις αναπαραγωγές έργων ζωγράφων και γλυπτών όπως:  Σ. Βικάτος, Δ. Γαλάνης, Ε. Θωμόπουλος, Κ. Μαλέας, Δ. Μπισκίνης, Κ. Παρθένης, Γ. Ροϊλός, Δ. Σώχος, Ν. Χατζηκυριάκος – Γκίκας κ.α. και φωτογραφίες.

Στο πολύ εμπεριστατωμένο βιβλίο του Κ. Δεμερτζή, ‘ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΤΟΥ Γ. ΔΡΟΣΙΝΗ, Βιβλιογραφική παρουσίαση’, που αναφέρεται στους 15 τόμους του περιοδικού, στις περίπου 480 σελίδες του, συναντούμε μικρά αποσπάσματα άρθρων σημαντικών συγγραφέων όπως για παράδειγμα, του Θεοδωρακόπουλου Ιωάννη, καθηγητού, από μια επιστολή που είχε αποστείλει στον φίλο του Ιωάννη Τσάτσο, στην Γερμανία. Γράφει μεταξύ άλλων: ‘Αγαπημένε μου φίλε, το γράμμα σου με βρήκε μέσα σε μια φωτεινή διάθεση. Ό,τι σου είπα επήδησε αυθόρμητα απ’τη ψυχή μου χωρίς καμιά άλλη αποστολή παρά για να σου φανερωθώ. Γι’αυτό πάρτο έτσι όπως βγήκε, αποσπασματικό και αυθόρμητο, θερμό με τη πνοή της ιδέας.  

          Για τη μητρική τη γλώσσα είμαι πάντα πρόθυμος να πολεμήσω, μα μέσα σ’αυτή να βάλω μια ουσία, μια ιδέα. Για τίποτε άλλο δεν μπορώ να πολεμήσω στη ζωή. Δεν είμαι ποιητής, όπως είσαι εσύ, μα άμα έρχεται ένας χείμαρρος μέσα μου τότε με πιάνει μανία, άλλη ίσως απ’την ποιητική, πες την φιλοσοφική, που δίνει αμέσως και στη γλώσσα μορφή και χαρακτήρα. Εσύ φέρνεσαι απ’την ποίηση στη φιλοσοφία, άμα σε πιάνει μανία ανέρχεσαι απ’το χρόνο στο άχρονο με ποιητικά μέσα, εγώ άμα με κυριεύει το δαιμόνιο έρχομαι απ’το άχρονο στο χρόνο και παίρνω ό,τι βρίσκω μπροστά μου και του δίνω κάτι απ’το άχρονο. Μα στο βάθος συναντώνται και τα δυο, η ποίηση και η φιλοσοφία. Βάλε και κάποια άλλη μανία που με πιάνει κάποτε κάποτε, πες την θρησκευτική που αρχίζω και πονώ για όλα που βλέπω γύρω μου, για όλη την ιστορική και τη φυσική ζωή, και πνίγομαι μέσα στον πόνο αυτόν όσο που νάρθη ο λόγος το μίλημα, που κάνει κανείς γράφοντας, για να με σώση, τότε έχεις όλη την δράσι της ψυχής μου’

          Τελειώνοντας αυτή τη μικρή συμβολή μας αναφερόμενοι και στην ιδιότητα ως εκδότη περιοδικού, θα τονίσουμε πως ο Δροσίνης πίστευε στην εκπαιδευτική προσπάθεια, σαν υποχρέωση του μορφωμένου πολίτη απέναντι στο εθνικό μας σύνολο. Και γι αυτό το σκοπό καταπιάστηκε με τον ίδιο ζήλο όπως και στη λογοτεχνική του δημιουργία και στην κοινωνική του προσφορά και απέδωσε καρπούς αθάνατους τόσο σημαντικούς όσο και στους όποιους άλλους τομείς της λογοτεχνικής και κοινωνικής του ζωής κι αν ασχολήθηκε.

Τούλα Μπούτου

           

---

[1] Πηγή: Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, σελ.807-808, εκδ. Πατάκη