Αλληλογραφία με τον ποιητή Νίκο Σπάνια

Σε άρθρο του Αντώνη Μποσκοΐτη στην LIFO (http://www.lifo.gr/articles/book_articles/77950)
παρουσιάζεται η αλληλογραφία μου με τον ποιητή Νίκο Σπανιά:

"Η συλλογή διηγημάτων "Το ρετιρέ" της Τούλας Μπούτου κυκλοφόρησε το 1987 από τις εκδόσεις Θουκυδίδης (έχει κλείσει ο εκδοτικός οίκος), ενώ επανεκδόθηκε πρόσφατα με αφορμή τη φεστιβαλική προβολή της μικρού μήκους ταινίας ''Γράμματα στη Γερμανία'' του γράφοντα. Λογικό αφού το σενάριο υπόγραφε η ίδια η Μπούτου ως κινηματογραφική μεταφορά ενός από τα διηγήματα της συλλογής με τίτλο "Άρνηση". Λίγο καιρό μετά την κυκλοφορία του βιβλίου, η συγγραφέας ειδοποιήθηκε για μία μεγάλη δημοσίευση που της έγινε στην εφημερίδα "Εθνικός Κήρυκας" της Νέας Υόρκης με μία θερμή κριτική από τον Νίκο Σπάνια. Ίσαμε τότε η Μπούτου δε γνώριζε καν το όνομα του ποιητή. Κι εκείνος, όχι μόνο αφιέρωσε τη στήλη του στο "Ρετιρέ", μαζί με τα Σονέτα του Δημοσθένη Ζαδέ, αλλά βρήκε τη διεύθυνση της και της ταχυδρόμησε το απόκομμα της εφημερίδας! Η Μπούτου απάντησε με μία ευχαριστήρια επιστολή και κάπως έτσι ξεκίνησε η αλληλογραφία τους

 Έρχονται όλα από τα τέλη της δεκαετίας του 1980, τότε που ο Σπάνιας είχε καλά εδραιωμένη τη θέση του ως πολιτιστικός παράγοντας μεταξύ των Ελλήνων της ομογένειας: Μόνιμος αρθρογράφος - κριτικός τέχνης στον "Εθνικό Κήρυκα", αλλά και ραδιοφωνικός παραγωγός με μία σημαντική και συγκινητική, όπως φαίνεται, εκούσια "αποστολή": Την προβολή λογοτεχνών συμπατριωτών του, ποιητών και συγγραφέων, που θα χαρακτηρίζονταν ήσσονος σημασίας ή, πολύ απλά, άγνωστοι. Και οι δύο αυτοί χαρακτηρισμοί δεν χρησιμοποιούνται καθόλου μειωτικά, αν και αντανακλούν την πραγματικότητα. Ο Σπάνιας εν ολίγοις αδιαφορούσε για τους εκπροσώπους της λογοτεχνικής καθεστηκυίας τάξης στη χώρα του και αναζητούσε τους δημιουργούς εκείνους που διεκδικούσαν τη δική τους θέση στα νεοελληνικά γράμματα. Είναι πολύ πιθανό με μία ψυχαναλυτική προσέγγιση επί του ποδός, που επιχειρώ τούτη τη στιγμή, ο Σπάνιας να έβλεπε στο έργο και κατά συνέπεια στα πρόσωπα αυτών των λογοτεχνών, τη δική του, την αγνοημένη από την καθεστηκυία τάξη, που λέγαμε πριν, ποιητική υπόσταση. Πηγή: www.lifo.gr

.
Στην άνωθεν επιστολή με ημερομηνία 18 Ιου. (Ιουνίου ή Ιουλίου) του 1987, ο Σπάνιας εκφράζει την επιθυμία του στη συγγραφέα να διαβάσει τα διηγήματα της και από το ραδιόφωνο με σκοπό αυτά να φτάσουν σε ένα ακόμη μεγαλύτερο κοινό και σε άλλες πολιτείες της Αμερικής. Θα το κάνει μάλιστα - την ενημερώνει - κατόπιν παρότρυνσης "πολλών φοιτητών και, τέλος πάντων, ανθρώπων των γραμμάτων" (αυτό το "τέλος πάντων" μάλλον υποδηλώνει την απέχθεια του αναρχικού Σπάνια για τους λεγόμενους ''ανθρώπους των γραμμάτων"), ενώ κλείνει, ζητώντας της να του αγοράσει, αν περάσει από το βιβλιοπωλείο "Γνώση", τον "Κορυντόν" του Αντρέ Ζιντ - επρόκειτο για το ανατρεπτικό έργο του Γάλλου κομμουνιστή και αμφιφυλόφιλου Νομπελίστα συγγραφέα που εξήρε τον παιδευτικό χαρακτήρα της παιδεραστίας. Πράγματι, η ραδιοφωνική εκπομπή - αφιέρωμα στο "Ρετιρέ" της Μπούτου γίνεται και προς τα τέλη του 1987 ο ποιητής τηλεγραφεί στη συγγραφέα πως της έχει στείλει ήδη την κασέτα με το ηχογράφημα. Δυστυχώς, όμως, η κασέτα αυτή χάνεται στο... δρόμο κι έτσι στερούμαστε κι εμείς τώρα ένα ηχητικό ντοκουμέντο με τη φωνή και, ενδεχομένως, τις μουσικές επιλογές του παραγωγού Νίκου Σπάνια.

Στην επιστολή του με ημερομηνία 3 Ιανουαρίου του 1988, ο Σπάνιας αποδίδει την απώλεια της ταχυδρομημένης κασέτας με την εκπομπή στις απεργίες των Αμερικανών ταχυδρομικών υπαλλήλων. Φαίνεται τόσο "εντάξει τύπος" απέναντι στη Μπούτου, αφού της υπόσχεται μία καινούργια εκπομπή με αναγνώσεις διηγημάτων της. Και κλείνει, ενημερώνοντας την για την έκδοση της δικής του ποιητικής συλλογής υπό τον τίτλο "Το μαύρο γάλα της αυγής" από την Οδό Πανός. Αναφερόμενος στον εκδότη του, τον ποιητή - στιχουργό Γιώργο Χρονά, λέει πως τού έχει στείλει αρκετά αντίτυπα του βιβλίου στις ΗΠΑ, δηλώνοντας την επιθυμία του παράλληλα να φτάσει ένα και στα χέρια της Μπούτου για να λάβει την κριτική της.

Καθ' όλη τη διάρκεια του 1988 η αλληλογραφία των Σπάνια - Μπούτου συνεχίστηκε. Σήμερα βρίσκεται καταχωνιασμένη στο αρχείο της συγγραφέως. Ωστόσο, από ένα νέο απόκομμα του "Εθνικού Κήρυκα" μαθαίνουμε ότι η Μπούτου τού έστειλε κάποια στιγμή το καινούργιο της βιβλίο, το μυθιστόρημα "Στα χρόνια της Καταχνιάς", αποσπώντας και πάλι την πιο θερμή κριτική του πένα. Πέραν των στοιχείων που αποκομίζουμε για τον κριτικό λογοτεχνίας Σπάνια, το συγκεκριμένο απόκομμα παρουσιάζει ξεχωριστό ενδιαφέρον, εφόσον περιλαμβάνει και ένα ανέκδοτο, καβαφικού τύπου, ποίημα του με τον τίτλο "Κάτι έτριξε":

Κάτι έτριξε μέσα στην κάμαρα μου
δεν ήταν το καθοριστικό τρίξιμο των επίπλων
ήταν ένα τρίξιμο ανεπαίσθητο σχεδόν
όπως το θρόισμα που κάνει η γλαυκή θωριά σου
με κοίταξες όρθος με κείνα τα πρασινωπά σου μάτια
Τα μάτια εξημερωμένου δράκου
Απλώσαμε τα χέρια ή ένιωσα
τη ζεστασιά της σάρκας σου όπως παλιά
Κι ένιωσα τον πυρετό του σώματος μου
να με πετάει σαν άχυρο
σαν πούπουλο
σαν ξερό φύλλο μες τους δρόμους
Ύστερα ανακάθισα
Αυτό το μαρτύριο δεν τελειώνει... "


Πηγή: www.lifo.gr