Ελληνο-Πολωνική Ποιητική Ανθολογία

Μία Ελληνο-Πολωνική ποιητική ανθολογία είδε το φως. Υπό την αιγίδα των περιοδικών POEZJA dzisiaj  και  3^η Χιλιετία.

Βαρσοβία 2016

Με υπεύθυνο παραγωγής εδώ στην Ελλάδα τον γνωστό ποιητή – δοκιμιογράφο - πεζογράφο Δημήτρη Πιστικό.

Συντάκτες είναι ο Αλεξάντερ Ναυρότσκι, ο Δημήτρης Πιστικός και ο Πάβεου Κρούπκα, ο οποίος είναι και ο ελληνομαθής μεταφραστής.

Η ανθολογία περιλαμβάνει ποιήματα των εξής επιλεγμένων Πολωνών και Ελλήνων ποιητών:

Έλληνες

Μόσχος Κεφάλας,

Γιάννης Καρύτσας,

Αλέξανδρος Σερενές,

Νίκος Αλιπράντης,

Τούλα Μπούτου,

Δημήτρης Πιστικός,

Σωκράτης Μελισσαράτος,

Ελένη Πίππα,

Γιώργος Πετρόπουλος,

Δημήτρης Δημητριάδης,

Λίζα Βραχοπούλου,

Γεώργιος Κίσσας

Πολωνοί

Αλεξάντερ Ναυρότσκι,

Μπαρμπάρα Γιουρκόφσκα,

Στανίσουαβ Νίτσαη,

Λέσεκ Ντέμπεκ, 

Μίρα Ούξα,

Μπενέντικτ Κόζεου,

Γιαρόσουαβ Κλεϊνότσκι,

Πάβεου Κρούπκα,

Μπαουγκοζάτα Καρολίνα Πιεκάρσκα,

Μαρλένα Ζίγκερ,

Μπεάτα Κούκιελ-Βραϊλα,

Μίγουος Κάμιλ Μαναστέρσκι

Ένα δείγμα από τα δημοσιευμένα ποιήματα της Τούλας Μπούτου μέσα στο βιβλίο είναι το ποίημα:

"Οι παραολυμπιονίκες"

Πηγή ζωής αστείρευτη

νάματα που αναβλύζουν

από πηγές βαθύσκιωτες σώματος και ψυχής.

Μα βρήκαν δρόμους και περνούν,

και να νικούν, να υψώνουν,

να καταυγάζουν σκοτεινιές!

Σημαία πανανθρώπινη είν΄ η παλικαριά σας.

Η αλκή που αντικρίσαμε σ' αδούλωτους αρμούς.

Φραγμοί δεν βρίσκονται για σας

κόντρα στη Λεβεντιά σας

κόντρα στην Πίστη την Αγνή

που υψώθηκε τρανή

κι εστάθη φωτοστέφανος στα ωραία μέτωπά σας

τη Θεία Φλόγα υπέρλαμπρη

ν' αφήσει να διαβεί!

Το Ολοκαύτωμα

Μέσα από το σύνολο των συμμετοχών στον Παγκόσμιο Διαγωνισμό Ποίησης στη Ελληνική Γλώσσα με θέμα «Το Ολοκαύτωμα», Σπονδή στο μαρτύριο των Ελλήνων Εβραίων - Επιλογή σύγχρονης ποίησης, επιλέχθηκαν πενήντα εννέα ποιήματα. Τον Διαγωνισμό προκήρυξε το Ευρωπαϊκό Κέντρο Τέχνης στο πλαίσιο των ομότιτλων πολιτιστικών δράσεών του στο Pittsburgh (ΗΠΑ) το 2014 και στην Παιανία το 2015.

Στο βιβλίο αυτό ανάμεσα στα επιλεχθέντα ποιήματα, που εστάλησαν για τον Διαγωνισμό, επιλέχθηκε και το ποίημα της Τούλας Μπούτου με τίτλο «Το Ολοκαύτωμα».

“Το Ολοκαύτωμα”

Είν’ η Αγάπη που λαβώθηκε βαριά

που έχασε δρόμους από τη Θεία Χάρη ευλογημένους.

Τότε ακολούθησαν άλλους δρόμους. Συμφοράς.

και γύρεψαν την καταπάτηση των ξένων αγαθών

με άνομους νόμους.

Το Μίσος τρύπωσε στις ανθρώπινες καρδιές

με τυφλωμένο πάθος κατακτητικό! Με ανέμους

να πνέουν μέσα απ’ τις ανθρώπινες ψυχές

για να σαρώνουν νόμους ηθικούς και να νεκρώνουν

την έννοια της Τιμής, Της Συναδέλφωσης, της Κοινής ζωής

και τους κοινούς σκοπούς που γιγαντώνουν.

Η Γη μας γι’ άλλη μια φορά – τόσο τραγικά

έζησε μέρες, χρόνους διχασμένους,

σκληρούς, απάνθρωπους και πληγωμένους.

Κι άνθρωποι πλήρωσαν την τιμή του Μίσους

από συνάνθρωπους, που όμως τους έβλεπαν μόνο

σαν ξένους, μισητούς κι αποδιωγμένους.

Η Ελλάδα… Οι Έλληνες Εβραίοι στον ανεμοστρόβιλο της καταστροφής

Τίμημα έδωσαν μεγάλο. Η Ειρήνη άγνωστη πια πηγή.

Και το δικαίωμα της Ζωής. Της Νιότης η θεία επιταγή.

Ξεχάστηκαν. Κίνητρα γινήκαν από ανελέητους νικητές

για να ξερριζωθούν, να πατηθούν σκληρά, να σβήσουν

Τώρα οικογένειες σκόρπιες, αγνά παιδόπουλα

που αρμονικά βίωναν τη ζωή συντροφεμένοι,

στα πιο απάνθρωπα, τα πιο σκληρά κάτεργα.

Σε εργαστήρια φρίκης ανωμάλων εγκεφάλων τις ριπές

έγιναν «αντικείμενα» παράδοσης σ’ αυτές

και σε ανύπαρκτων συνειδήσεων ροπές.

ΙΣΡΑΗΛ

Ένας λαός, που της Δημιουργίας ο παλμός

μέσα του άνθιζε να φέγγει λαμπερός

και να φωτίζει της προόδου, της ακμής τα μονοπάτια.

Σκληρά βρέθηκε να παλεύει. Ξερριζωμένος. Μοναχός.

Αυτοί που αδύναμοι στον αγώνα τους με το Κακό

τόσο ανίκανοι πια στην πάλη για τα όσια και τα ιερά τους

σέρνονταν σε ρόλους τραγωδίας μέσα στης Ιστορίας τα κιτάπια.

Όμως ο σπόρος, ακόμα και μέσα στους νεκρούς,

η σπίθα της Ζωής δικαιωμένη, υπήρχε!

Δεν είχε η Ελπίδα σβήσει κι ούτε την ξέχασε ο Θεός.

Η Ελπίδα έτοιμη να ξανανθίσει καρτερούσε.

Κι η χώρα αυτή, με το δικαίωμα το ανθρώπινο.

Δικαίωμα των πλασμάτων όλου του Κόσμου.

Ζήτησε πάλι πίσω τη ζωή του κάθε ατόμου.

Για κάποια Άννα Φρανκ που δεν φοβάται τη νιότη της να ζήσει.

Για τα παιδιά να μεγαλώνουν σε κάποια Γη. Δική τους.

Να γίνονται τούτης της Γης κάτοικοι σωστοί, ειρηνικοί.

Θερμή Ευχή – Ποτέ ξανά τέτοιος ξερριζωμός.

Οι πόλεμοι! Πρέπει να βρούνε τρόπους να τους καταλαγιάσουν.

Όλη η Γη ας γενεί μια Αγκαλιά.

Κι εμείς τα μονιασμένα της παιδιά

Μια αγκαλιά!

που για το μοιρασμένο τίμια Καλό

θα γίνουν πια όλοι σύμφωνοι

Για να το πλάσουν!

Τούλα Μπούτου

Εκδήλωση για τον Κ.Καβάφη

Η εκδήλωση για την μνήμη του Κωνσταντίνου Καβάφη, που θα γινόταν στο Θέατρο Ελπίδας, δυστυχώς αναβάλλεται.

Αναδημοσίευση ποιήματος: "Τι είναι η ποίηση"

Με αφορμή την λάθος δημοσίευση του ποιήματος της Τούλας Μπούτου, σε γνωστή εφημερίδα αναδημοσιεύεται ξανά το ποίημα της. 

Η δημοσίευση του ποιήματος, περιελάμβανε μαζί και αναφορές σε αποσπάσματα που έχουν γράψει άλλοι ποιητές όπως αυτό που είχε γράψει ο Οδυσσέας Ελύτης: "Ποίηση - Τίμιο ξύλο των αιώνων"

Το λάθος ήταν πως δημοσιεύτηκε ως ποίημα που το έγραψε ο Οδυσσέας Ελύτης μαζί με φωτογραφία του.

Για του λόγου το αληθές όμως, το ποίημα "Τι είναι η ποίηση" περιλαμβάνεται στην συλλογή του βιβλίου της Τούλας Μπούτου  Σπαράγματα  το οποίο εκδόθηκε το 1999.

Τι είναι η Ποίηση
Ποίηση είναι η φευγαλέα αποτύπωση των ιριδισμών
        στη σκοτεινιά μιας ατέρμονης λίμνης.
Απαύγασμα ανέσπερου φωτός στη νυχτερινή κατάφαση
Είναι το αποτύπωμα της αιωνιότητας
        στα καθημερινά μας βήματα 
        και επένδυση μαγείας στη χειροπιαστή μας πεζότητα
Η ποίηση - νανούρισμα στη βρεφική μας κλίνη 
        μ' ένα τραγούδι αέναης ανατολής
        και μια κραυγή διαμαρτυρίας στ' αδιέξοδα
Είναι η σωσίβια λέμβος στα εσαεί ναυάγια
Πανάλαφρη ευλογία
        στο καταπιεστικό βάρος της καθημερινότητας
Απελευθέρωση από τα γήινα δεσμά
        για μια αύρα και μέθεξη με το Θεό
Το αιώνιο ξημέρωμα από την κάθε νύχτα
Η Ποίηση είναι το ένδυμα της Διάρκειας
        στην αποδημία των Καιρών. 

Τούλας Μπούτου

Ποίηση - Τίμιο ξύλο των αιώνων
                            Οδ. Ελύτης

Ποίηση = εικόνα της αιώνιας Ιδέας (Imago dell aeterna idea)
                            Διον. Σολωμός

Εγκύμων μυρίων κόσμων ο ποιητής είναι σαν γυναίκα που κυοφορεί και πρέπει να γεννήσει για να ελευθερωθεί
                            Φρειδερίκος Νίτσε

Μένοντας παιδί γίνεσαι ποιητής
                            Φεντερίκο Γκαρσία Λόρκα

Η ποίηση είναι ένα μυστικό που όπως κάθε μυστικό θα έχανε τη μαγεία του αν εξηγιόταν λογικά. 
                                Τάκης Βαρβιτσιώτης

Η ποίηση είναι οι λέξεις. Όχι ιδέες. Όμως οι λέξεις δεν είναι φορείς των ιδεών;
                                Στεφάν Μαλαρμέ

Περισσεύει ο ποιητής στην εποχή μας; Σ' αυτή την εποχή της πενιχρότητας" (αναρωτιέται ο Χαίντερλιν). Όμως ο Ελύτης αποκαλεί την Ποίηση τίμιο ξύλο των Αιώνων! Κάτι λοιπόν σαν φύλακας - άγγελος στην καθολική μηχανοποίηση των καιρών. Μια υπόσχεση Διάρκειας στην τραγική προσωρινότητα. Το αποδεικνύει η ιστορία τη Ποίησης. Η πορεία της μέσα στην Ανθρώπινη Πορεία.
Λέει ο Γιουρσενάρ: Δεν είμαι σίγουρη πως η ανακάλυψη τη Αγάπης είναι πιο σημαντική από την ανακάλυψη της Ποίησης.
Όμως ούτε η Αγάπη, ούτε η Ποίηση ανακαλύφθηκαν. Γεννήθηκαν μαζί με τον Άνθρωπο, είναι κάτι από το DNA το ριζωμένο μέσα στο σύμπαν των κυττάρων του. Μπορεί να αλλάζει μορφές, σχήμα, ανάλογα με τις επιρροές των καιρών και του περιβάλλοντος, όμως κάθε φορά θα είναι η Ποίηση. Όπως και η Αγάπη, είναι η πληγωμένη από την αγριότητα των καιρών, όμως είναι ακόμη πιο πολύτιμη, σαν το χρυσάφι, το πεσμένο στο βούρκο που όμως μόλις το ζεστάνεις στη χούφτα σου θα ξαναγίνει ένας Ήλιος. 

Μνήμη Κωνσταντίνου Καβάφη

Στο Θέατρο ΕΛΠΊΔΑΣ θα θυμηθούμε τον θαυμάσιο ποιητή Κωνσταντίνο Καβάφη τιμώντας την μνήμη του. Έφυγε από την ζωή στις 29 Απριλίου 1933 που ήταν και η ημέρα γενεθλίων του. Συμπληρώνονται 83 από τότε.

Θα λάβουν μέρος εκλεκτοί ηθοποιοί του θιάσου.

Σας προσκαλούμε λοιπόν στο Θέατρο ΕΛΠΊΔΑΣ, Αριστοτέλους 53 & Σμύρνης στην Πλατεία Βικτωρίας,  στις 3-5-2016 και ώρα 20:00 με ελεύθερη είσοδο.

Σας παρακαλούμε να μας ενημερώσετε για τις θέσεις.

Άγγελος Σικελιανός

Ο Άγγελος Σικελιανός ήταν το τελευταίο παιδί από τα επτά της οικογένειας του Ιωάννη Σικελιανού, καθηγητή ξένων γλωσσών και λογίου.

Γεννήθηκε στη Λευκάδα το 1884 όπου και τελείωσε με άριστα το Γυμνάσιο. Έρχεται να σπουδάσει νομικά στην Αθήνα, γρήγορα όμως εγκαταλείπει τις σπουδές του για να αφοσιωθεί στην ποίηση. Αρχίζει να μελετά με πάθος τους αρχαίους Έλληνες ποιητές και συγχρόνως να γράφει και να δημοσιεύει σε περιοδικά (όπως από το 1903 στον Νουμά). Σιγά σιγά ωριμάζει μέσα του η ‘Δελφική Ιδέα’ και γίνεται το όνειρο και ο σκοπός της ζωής του. Τον είπανε ‘προφητικό’ και παράλληλα ανθρώπινο και ποιητή και είναι αλήθεια. Γιατί μέσα από το αιώνια ελληνικό στοιχείο οραματίστηκε να ανθίσει και να καρποφορήσει το αιώνια ανθρώπινο. Πίστευε πως οι Δελφοί μπορούν να γίνουν η πατρίδα όλων των ανθρώπων, πηγή Ειρήνης και κρίκος για να ενώσει τους σπαρμένους λαούς πάνω στην μία και κοινή μας πατρίδα, τη Γη. Έλεγε «Είμαι γιος της Γης και του κάταστρου ουρανού. Να γιατί η ψυχή μου είναι αθάνατη».

Το 1905 γνωρίζει την Εύα Πάλμερ στην Αθήνα. Η Εύα είναι μια πλούσια, υλικά και πνευματικά, αμερικανίδα που λατρεύει οτιδήποτε έχει σχέση με την Ελλάδα. Γρήγορα γίνεται ο πιστός του σύντροφος στη ζωή και στον αγώνα για την πραγματοποίηση του μεγάλου ονείρου την αναβίωση της Δελφικής Ιδέας. Στο βωμό αυτού του σκοπού η Εύα σκόρπισε απλόχερα τη μεγάλη της περιουσία και τους θησαυρούς της ψυχής της. Μαζί απέκτησαν έναν γιο τον Γλαύκο που ακόμα ζει στην Αμερική.

Το 1927, οργανώνονται οι πρώτες δελφικές γιορτές με παράσταση του “Προμηθέα Δεσμώτη” του Αισχύλου, έκθεση λαϊκής χειροτεχνίας, αγώνες στο Στάδιο των Δελφών και ομιλίες του Άγγελου Σικελιανού. Το 1930 ξαναγίνονται οι γιορτές αυτές για δεύτερη και τελευταία φορά με παραστάσεις του “Προμηθέα Πυρφόρου” και των “Ικέτιδων”, με πυρρίχιους χορούς σε διδασκαλία Εύας Σικελιανού, πένταθλο και απαγγελία του ύμνου του Απόλλωνα. Όμως έχουν στοιχήσει αυτές οι γιορτές τόσο αβάσταχτα πολλά, σε κόπους και χρήμα και έχουν αντιμετωπίσει πολλές αντιδράσεις, επικρίσεις και ειρωνικά σχόλια και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Πάντως ένα έχει σημασία, ο σπόρος έχει πέσει, η Δελφική πανανθρώπινη Ιδέα έχει φυτρώσει και είναι πολλοί αυτοί που πιστεύουν πως κάποτε θα δώσει τους υπέροχους καρπούς της.

Παράλληλα με τον αγώνα στου Δελφούς ο Άγγελος Σικελιανός γράφει ποίηση, λυρική, επική που υμνεί την φύση που πάλλεται από ζωή και έρωτα. Έλεγε πως πάντα έγραφε σε κατάσταση «Ανοιχτομάτας Μέθης» και ποτέ σαν συνειδητή κατάσταση του ποιητικού λόγου.

Έργα του: ο “Αλαφροΐσκιωτος” που γράφτηκε σε ένα ταξίδι του στην Αίγυπτο, οι τρεις τόμοι με γενικό τίτλο “Λυρικός βίος” , “Ο Δαίδαλος στην Κρήτη”, “Ο Χριστός στην Ρώμη”, το “Μήτηρ Θεού” και άλλα. Πάντα με την πιστή του Εύα κοντά του γυρίζει και ριζώνει κατά καιρούς σε διάφορα μέρη της Ελλάδας, Λευκάδα, Σαλαμίνα, Συκιά Κορινθίας, Κηφισιά. Το 1938 όμως ο γάμος τους διαλύεται, η Εύα μένει στην Αμερική, όπου ποτέ δεν έπαψε να αγωνίζεται για να ξυπνήσει το ενδιαφέρον των ανθρώπων για τη Δελφική Ιδέα. Το 1940, ένα γράμμα του Άγγελου Σικελιανού, της ζητά την άδεια για να παντρευτεί την Άννα Καραμάνη, με την οποία ήταν ερωτευμένος και με την οποία έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του. Ύστερα από μια περίοδο σιωπής κάνει την παρουσία του πάλι με την ποιητική συλλογή “Αντίδωρο” και την τραγωδία “Σίβυλλα” που ήταν γραμμένη στην περίοδο της κατοχής και κυκλοφόρησε το 1943.

Ο ποιητής πεθαίνει το 1951 στην Αθήνα, ύστερα από μακροχρόνια αρρώστια, όμως από κάποιο λάθος που έκανε το φαρμακείο και του απέστειλε αντί του αντι-υπερτασικού φαρμάκου, κάποιο άλλο με αποτέλεσμα το θάνατό του. Το 1952 επιστρέφει η Εύα στην Ελλάδα για να επισκεφτεί τον τάφο του στους Δελφούς. Να κάνει ένα προσκύνημα στα μέρη που πάτησαν και αγάπησαν μαζί. Η Εύα θα πεθάνει στην επίσκεψη της στους Δελφούς και θα ταφεί εκεί.

Πάνω στον τάφο της θα χαραχθούν στοίχοι από τον Αλαφροΐσκιωτο:

«Θεία Αθάνατη

τον πέπλο εσύ τον έσυρες με τα ιερά σου χέρια»

Ένα ποίημα για την Εύα Σικελιανού:

Στον τάφο της Εύας Σικελιανού

Και θα ‘ρχονται σήμερα , κι αύριο, και πάντα

γενιές να σ’ απαντήσουν.

Για να λουστούν στο φως της άυλης παρουσίας σου,

να πιουν από τα νάμματα των οραματισμών σου.

Θα ‘ρχονται για ν’ αποθέσουν ευλαβικά

το μυροβόλο άνθος της θύμησης.

Να περπατήσουν πάνω στα σβησμέν’ αχνάρια

της παντοτινής σου λάμψης,

που καταυγάζει το αιώνιο τοπίο.

Ω! Εύα… Δική μας Εύα Σικελιανού,

που μπόλιασες στο αίμα σου

την πιο ανόθευτη ελληνική μας φλέβα

κι ένα ατόφιο ελληνικό μας κύτταρο

με την πιο γνήσια σπαργή του.

Ας είναι  ευλογημένη η ώρα

που σ’ έδεσε με την Ελλάδα!

Κι οι Φαιδρυάδες

ας παίρνουν τον απόηχο από τους χτύπους της καρδιάς σου

ένα τραγούδι του ανέμου να τον κάνουν,

για ν’ αντηχεί θριαμβικά.

Παιάνας του κάλλους του ανέσπερου Ελληνικού

και του δικού σου.

Τούλα Μπούτου

Το τελευταίο γράμμα του Παναγιώτη Τέτση για την Τούλα Μπούτου

Επιλέγω μερικά σημεία από την επιστολή του αγαπημένου μου φίλου Π. Τέτση. Ήταν για μένα ένα θείο δώρο το να λάβω ένα γράμμα από τον εκλεκτό και μοναδικό στο είδος του καλλιτέχνη ζωγράφου, τον ‘μαέστρο των χρωμάτων’, λίγες μέρες πριν από την εκδημία του και μάλιστα χειρόγραφο.

«Χτες μόλις ήρθε ο φάκελος και τον άνοιξα, επέπεσα στην ανάγνωση. Ανυπομονούσα να διαβάσω την πορεία των έργων. Έχετε γράψει έργα του αστικού θεάτρου. Οι δύο άνθρωποι στο ‘Τελευταίο Τρένο’ έχουν διαφορετικά προβλήματα. Άλλα η κοπέλα άλλα ο Άλκης και εκεί επάνω υφαίνετε έναν καμβά που ο ένας περνάει στον άλλον τα συναισθήματα και τη ζωή  του. Ο μέλλον αυτόχειρ συνεχώς απογοητευμένος, γίνεται κάποιες στιγμές λίγο ψευτοαισιόδοξος για να ενισχύσει την κοπέλα. Το ίδιο και αυτή. Δηλαδή παίζεται ένα γαϊτανάκι, μία στον έναν μία στην άλλη ένα παιχνίδι διαξιφισμών.

Βρήκα ότι ο χειρισμός ήταν επιδέξιος που σε κράτησε σε περιέργεια περί της ολοκλήρωσης του δραματικο-τραγικού παιχνιδιού. Και να ο απομηχανής-Θεός. Η κλέφτρα!

Το έργο πετυχημένο!

Το ‘Μυστικό Μονοπάτι’ εξαίσιο έργο, δραματικό με αναπάντεχο τέλος.

Η δομή και στα δύο έργα είναι αυτή ενός maître και θα έπρεπε να έχουν μεγάλη επιτυχία. Οι ηθοποιοί όλοι πολύ καλοί.» 

Το γράμμα του φίλου μου τελειώνει και με άλλες πληροφορίες, που αφορούν δημοσιεύσεις για τον κουνιάδο μου Γρηγόρη Λαμπράκη. 

Κι εγώ διπλώνω το γράμμα ευλαβικά και το κρατώ κοντά μου.

Αυτά για μένα έχουν την αξία μιας υπέρτατης κριτικής από έναν άνθρωπο του πνεύματος και θα είναι για μένα μια ιερή παρακαταθήκη. Θα προσφεύγω πάντα σ’ αυτή και στην ενατένιση των δυο εξωφύλλων σε βιβλία μου, όπως ‘Στα χρόνια της καταχνιάς και ‘Ένας άλλος καθρέφτης’, που με έχει τιμήσει με αυτά ο ίδιος ο καλλιτέχνης.

Τούλα Μπούτου